Een ontruimingsplan is een document dat precies beschrijft hoe de ontruiming van een gebouw of terrein moet verlopen in geval van een calamiteit, zoals brand, explosiegevaar of een gaslek. Het doel is om de veiligheid van alle aanwezige personen te waarborgen en de eventuele schade aan eigendommen zo veel mogelijk te beperken. In Nederland is het opstellen en onderhouden van een ontruimingsplan vaak verplicht volgens de Arbowet en het Besluit Bouwwerken Leefomgeving, afhankelijk van de aard, omvang en functie van het gebouw.
Het plan is een belangrijk onderdeel van de organisatorische brandpreventiemaatregelen en gaat hand in hand met bouwkundige en installatietechnische voorzieningen. Een goed ontruimingsplan zorgt ervoor dat alle betrokkenen weten wat er moet gebeuren op het moment dat het erop aankomt, zodat niemand voor verrassingen komt te staan als er daadwerkelijk alarm wordt geslagen.
Waarom is een ontruimingsplan onmisbaar?
Het hebben van een sluitend ontruimingsplan is niet alleen een formele verplichting, maar vooral een investering in de veiligheid van uw medewerkers, bezoekers en eventuele bewoners. Zonder een goed uitgewerkt plan bestaat het risico dat mensen tijdens een calamiteit in paniek raken of ongecoördineerd te werk gaan, met alle gevolgen van dien. Daarnaast kan een gedegen ontruimingsplan de kans op vervolgschade verkleinen, omdat hulpdiensten sneller en effectiever kunnen optreden wanneer de rollen en verantwoordelijkheden duidelijk zijn vastgelegd.
Veiligheid van personen en eigendommen
Het waarborgen van de veiligheid van mensen staat voorop. Een professioneel opgesteld ontruimingsplan beschrijft niet alleen de stappen die moeten worden gezet tijdens een noodsituatie, maar ook de manier waarop eerstehulpverleners en bedrijfshulpverleners (BHV’ers) kunnen worden ingezet om slachtoffers te helpen en de brand (of andere calamiteit) onder controle te krijgen. Hierdoor verkleint u de kans op letsel en zorgt u ervoor dat eigendommen en kritieke bedrijfsprocessen beter beschermd blijven.
Voldoen aan wet- en regelgeving
Bedrijven, zorginstellingen, scholen en andere organisaties zijn in veel gevallen wettelijk verplicht om een ontruimingsplan te hebben en dit geregeld te oefenen. Het Besluit Bouwwerken Leefomgeving en de Arbowet stellen eisen aan de brandveiligheid en het voorkomen van ongevallen. Een ontruimingsplan dat up-to-date is, helpt u voldoen aan deze eisen en voorkomt mogelijke boetes of sluiting van uw gebouw bij inspecties.
Welke informatie staat er in een ontruimingsplan?
Een ontruimingsplan is altijd toegespitst op een specifieke locatie of situatie. De algemene opbouw kan echter wel worden onderverdeeld in een aantal vaste elementen. Die zorgen ervoor dat het plan voor iedereen binnen de organisatie duidelijk en hanteerbaar is.
Gebouw- en contactgegevens
In het ontruimingsplan wordt beschreven om welk gebouw of welke locatie het gaat, inclusief de adresgegevens en duidelijke verwijzingen naar de belangrijkste contactpersonen. Hier staat ook wie verantwoordelijk is voor de uitvoering en het beheer van het plan.
Daarnaast vindt men vaak een overzichtsplattegrond van het gebouw met daarop de nooduitgangen, verzamelplaatsen, de locaties van brandblussers en andere relevante zaken. Deze visuele weergave is essentieel om snel te kunnen zien waar de vluchtroutes zich bevinden en waar eventuele obstakels of bijzonder risicovolle plekken zijn.
Taken en verantwoordelijkheden
Een cruciaal onderdeel van het ontruimingsplan is de taakverdeling. Per functie of persoon wordt vastgelegd wie verantwoordelijk is voor:
- De alarmering van de hulpdiensten
- Het veiligstellen van kwetsbare personen (bijvoorbeeld mindervaliden of kinderen)
Ook wordt vastgelegd welke medewerker optreedt als ontruimingscoördinator en wie er verantwoordelijk is voor de controle van ruimtes. Daarmee wordt voorkomen dat mensen op eigen houtje beslissingen nemen die mogelijk onveilig zijn, omdat iedereen weet wat er van hem of haar wordt verwacht.
Evacuatieprocedures
In dit deel van het ontruimingsplan wordt stap voor stap beschreven hoe de evacuatie in zijn werk gaat. Denk aan de volgorde van ruimtes die moeten worden ontruimd, de looproutes die mensen moeten volgen en de te gebruiken nooduitgangen. Ook worden hier instructies gegeven over het snel en veilig verlaten van het pand, zoals het uitschakelen van machines en het sluiten van (brandwerende) deuren, zodat de brandcompartimenten hun werk optimaal kunnen doen.
Communicatie en samenwerking
Een ander belangrijk element is de interne en externe communicatie. Het ontruimingsplan beschrijft hoe de communicatie verloopt tussen de BHV’ers, het management, de medewerkers en eventueel externe partijen zoals de brandweer of ambulancedienst. Duidelijke afspraken over wie de noodoproepen doet en waar hulpdiensten zich kunnen melden, zorgen voor een snelle en soepele samenwerking.
Oefeningen en evaluatie
Een ontruimingsplan is een levend document dat regelmatig moet worden getest door middel van oefeningen. Daarmee controleert u of de beschreven procedures in de praktijk haalbaar zijn en of iedereen zijn of haar rol goed kent. Na zo’n oefening is het verstandig om het plan waar nodig bij te stellen op basis van de leerpunten. Op deze manier blijft het ontruimingsplan actueel en effectief.
Het belang van periodieke controle en actualisatie
Een ontruimingsplan is alleen effectief als het up-to-date is. Daarom is het essentieel om bij veranderingen in de organisatie, zoals verbouwingen, nieuwe afdelingen of een gewijzigde personeelsbezetting, het plan opnieuw onder de loep te nemen. Ook aanpassingen in wet- en regelgeving kunnen aanleiding zijn om het plan te herzien. Bovendien houdt u door regelmatige oefening en evaluatie de kennis van uw medewerkers actueel en vergroot u de kans dat iedereen juist reageert bij een echte calamiteit.
Hoe RBG Brandveiligheid u kan ondersteunen
RBG Brandveiligheid is gespecialiseerd in alle facetten van brandveiligheid. Onze dienstverlening omvat het ontwerpen, controleren en bijstellen van ontruimingsplannen, zodat deze altijd voldoen aan de actuele eisen en afgestemd zijn op uw specifieke situatie.
Wilt u meer weten over het opstellen of actualiseren van uw ontruimingsplan en opvang- en doorstroomberekening?
Of zoekt u een partner voor totaaladvisering op gebied van brandpreventie en brandveiligheid? Neem direct contact met ons op of vraag vrijblijvend een offerte aan. Onze specialisten adviseren u graag en zorgen ervoor dat uw pand voldoet aan alle wettelijke voorschriften én dat de veiligheid van uw medewerkers en bezoekers optimaal is gewaarborgd.